Er rust nu een zware taak op mijn schouders, namelijk de stad Phnom Penh in woorden te vangen terwijl dit naar mijn mening een onmogelijke taak is net zoals het vangen van de stad in foto's. Zelf ervaren, proeven, zien en vooral voelen zou een betere optie zijn, maar omdat dit voor de meeste van jullie niet gaat, ga ik toch proberen een stuk te schrijven over de stad Phnom Penh, maar onthoud tijdens het lezen dat er dus nog veel meer achter de woorden verscholen ligt.

Na een dodemansrit vanuit Siem Reap met een minifan die gemiddeld 130 kilometer over de deels onverharde en de met vol met kuilen wegen scheurden en daarbij inhaalmanoeuvres uithaalden waar een Vietnamese chauffeur in een sleepingbus nog een puntje aan kan zuigen, reden we door de krottenwijken van Phnom Penh het centrum binnen. Houten paaltjes met plastic velletjes, tonnen met van alles en nog wat erin, een hangmat en een plastic stoel wat door moet gaan voor een veilig onderkomen voor een Cambodjaans gezin, het stof wat zich van de wegen doet opwaaien alsof het lijkt dat het geen zin meer heeft om daar nog langer te liggen waardoor de weggebruikers nog een extra uitdaging hebben naast de complete chaos op de weg om over de kuilen, hobbels en scheuren nog maar te zwijgen, mensen die langs de weg staan met een plank op wielen waar eten op klaar wordt gemaakt waar een tiental personen in gescheurde kleding voor een habbekrats wat te eten probeert te kopen en waar schreeuwende moeders tegen jonge kinderen, die gewoonweg op de weg zitten tussen het stoffige verkeer om met een steentje te spelen, seinen dat ze het enige kledingstuk wat ze aanhebben niet kapot moeten maken. Kippen, met hoge 'sokjes' aan die op hun tenen met tien mini volgelingen de straten huppelend proberen over te steken als een kip zonder kop met de hoop op wat restvoedsel aan de overkant van de drukke weg. Vietnam was chaotisch, maar hier in Phnom Penh is het onbeschrijfelijk hoe iedereen op scooters, brommers en auto's kriskras door elkaar heen rijdt op de verschillende delen van de wegen om maar enigszins vooruit te komen in de drukte zonder daarbij maar ook een beetje structuur te creëren in het verkeer.

Een stad met kleine straatjes, alsof ze bij de stad maken ooit een spin zijn gang hebben laten gaan, met daarin allerlei onaantrekkelijke kleine shops en op de trottoirs kledingrekken vol met wasgoed wat droog hangt te wapperen in een klein briesje wat soms opsteekt, maar vooral in de zwarte rook van het verkeer.Tuktuk's die de straatjes vullen met daarin soms een enkele toerist die waarschijnlijk net een van de bezienswaardigheden heeft bezocht en belaagd is door de bedelaars en gehandicapte Cambodjanen om 'small money'. Straatjes waar voor een ieder, zowel de Cambodjanen die dat zich kunnen veroorloven en de toeristen, wel honderden restaurantjes en barretjes gevestigd zijn en waar er op elke gevel een met knipperend neon verlicht billboard hangt. Tuktukdrivers die als aasgieren je wederom om de twee meter aanspreken voor een ritje, in dezelfde zin vragen of je harddrugs wilt kopen en om dit vervolgens nog vijf keer te doen als je nee hebt gezegd. Sommige straatjes zijn te smal voor de ontzettend grote, dure en luxueuze auto's die erdoor heen willen rijden en waar de minder bedeelde locals en wij ons met open mond en verbazing aan vergapen om vervolgens te zien dat deze auto's geparkeerd staan voor de vele dure Japanse restaurants die Phnom Penh rijk is of om bij een soort garage door 23 medewerkers tegelijk gewassen te worden om daarna van een glanslaagje te worden voorzien alsof de auto weer als nieuw is na een stoffige rit door de stad.

Een gevoel van een zware deken over je heen krijgen en alsof er elk moment iets kan gebeuren overspoelde mij toen we de stad binnenreden. Sinds we het land Cambodja aan het bezoeken zijn ben ik ook elke dag bezig om alle gevoelens die ik nog nooit eerder zo heftig heb gevoeld een plaats te geven terwijl je direct weer nieuwe indrukken en gevoelens ervaart. Zo ook in de stad Phnom Penh waar je de gevolgen van de verschrikkelijke gebeurtenissen uit de jaren 70 nog kunt voelen als je door de straten of over de aangelegde boulevard langs de Mekong loopt. Een gevoel waarbij je je op een vreemde manier onveilig voelt en om de vijftig meter de behoefte voelt even achterom te kijken om een totaal beeld te krijgen van de situatie waarin je verkeerd en gelijk kunt reageren als dat nodig is. Het eerder genoemde stof lijkt de stad te voorzien van een dikke laag welke de binnenkant van de stad doet verbergen, op sommige plaatsen is dit maar beter ook, maar als je als toerist een beetje je best doet om door het stof heen te kijken zie je ook Cambodjanen die hun stad proberen op te bouwen, hetzij met hulp van een westerling. Zij zetten hun beste beentje voort om een paar mede stadgenoten kans te bieden op een beter bestaan en een einde te maken aan de bedelcultuur die heersend is net zoals in Siem Reap, door bijvoorbeeld een restaurant te beginnen geheel draaiende door jong volwassenen die voorheen als zwervende kinderen over de straten liepen of een handicraftshop, zo ook een van Yodifee, namelijk Yodicraft. De opbrengsten van de verkoop komen voor een groot deel ten goede aan degene die het toebehoord: de mensen die er voor werken.

Als je voor een klein moment deel uit maakt van deze breekbare stad kan ik je vertellen dat je met heel je hart hoopt dat die positieve ontwikkelingen zich voort zullen zetten en ook al is het nog zo klein en breekbaar, net zoals de doorbrekende zon na een hevige regenbui, een steeds groter stuk zal gaan beschijnen zodat er bij steeds meer mensen een glimlach op hun gezicht komt.

Phnom Penh heeft een aantal bezienswaardigheden en we hebben dan ook een bezoek gebracht aan de s-21 gevangenis, ook wel bekend als de Toul Sleng prison. Voorheen een middelbare school, maar toen de Rode Khmer in 1975 aan de macht kwam werden onder andere alle scholen gesloten. In kleine kamertjes werden de gevangenen vast gezet en gemarteld en dit was dan ook goed op de schilderijen te zien (gemaakt door een van de zeven overlevende, 'Van Nath') die er geen doekjes om wind en op oude vergeelde foto's die daar aan de muren hingen met een kromme spijker. Duizenden mensen op portretfoto's die je vanuit het verleden aanstaren met allerlei emoties zoals angst, woede of erger nog leegheid in hun ogen zijn tentoongesteld welke zijn gemaakt wanneer de gevangenen aankwamen in s-21 alvorens ze waren opgemeten en een nummer hadden gekregen, want de Rode Khmer was erg precies in het bijhouden wie er werden geëxecuteerd. De balkons op de bovenverdiepingen zijn nog steeds afgeschermd met hekken van prikkeldraad om te voorkomen dat de gevangenen hun dood tegemoet sprongen en de waterkamer waar mensen werden gemarteld door ze bijna te verdrinken liet ons ook niet koud en ook voelden we menigmaal het kippenvel van binnenuit over ons rug en armen lopen om daar vervolgens een poosje te blijven hangen.

Vervolgens zijn we met de tuktuk door het stoffige verkeer naar een van de vele maar de bekendste en opengestelde 'killing fields' (Choueng Ek) gebracht. Een audiotour met een Nederlandse serene stem die in onze oren vertelden over negentien verschillende punten op het terrein welke je tegelijkertijd kon bewandelen en beluisteren gaf ons de ontbrekende en lugubere informatie. Stilmakend indrukwekkend en zodra je langs de opgegraven massagraven loopt, met daarom houten paaltjes waar wel duizenden geluksbandjes opgehangen zijn door bezoekers besef je dat die geluksbandjes eigenlijk te laat zijn gekomen voor de vele slachtoffers die hier zijn onthoofd, hebben gezien hoe hun baby tegen een boom werd doodgeslagen of werden verkracht en vervolgens vermoord. De gruwelijkste dingen zijn er op dat stukje Cambodja gebeurd, nog niet eens zo lang geleden en het is dan ook des te meer bizar om nog reepjes of hele kledingstukken, botfragmenten en kiezen door de aarde naar boven zien te steken alsof de zielen van de slachtoffers nog steeds geen rust hebben gevonden. Als je dan ook nog eens een schel muzikaal stuk met scherpe instrumenten en een koude harde vrouwenstem hoort schalken vanuit je koptelefoon bij een boom waar de rode khmer luidsprekers had hangen om het geschreeuw en gegil van pijn, verdriet en moord te overstemmen en wat de slachtoffers in hun laatste minuten moeten hebben gehoord maakt dat je erg kwetsbaar en dankbaar voor de vrijheid waarin wij nu leven. De memorial stupa waar de resten van de slachtoffers in Choueng Ek eerbiedig worden bewaard is dan ook een vreemd mooi gebouw met botresten en schedels gesorteerd op vrouw, man, kind en leeftijd met daaronder kledingstukken waarvan sommige nog bijna onbeschadigd lijken en je sluit daarmee ook je bezoek aan dit stuk geschiedenis af.

Misschien ook niet zo gek dat er een zwaarte in de lucht hangt in de straten van de stad Phnom Penh na alles wat er gebeurd is in het verleden.....laten we hopen dat de zon snel en structureel doorbreekt en gaat schijnen over een groot deel van de stad.

Voetnoot:

Vanwege politieke onrust in Cambodja gaat er een gerucht dat er woensdag 14 augustus een grote demonstratie plaats zal vinden in het centrum van Phnom Penh met een centraal punt vlakbij ons guesthouse en waarbij het leger ook aanwezig zal zijn. Laat dit nou precies de dag zijn dat wij zouden afreizen naar Yodifee. We zullen nu waarschijnlijk een dag eerder worden opgehaald om bij Yodifee te verblijven, zo'n 14 kilometer buiten de stad. Bij nader inzien en het schrijven van deze voetnoot besef ik mij dat dit ook mogelijk een deel van de zwaarte in de lucht heeft kunnen zijn....wie zal het zeggen?! Tot gauw!

[gallery_bank type="images" format="thumbnail" title="false" desc="false" responsive="true" display="all" sort_by="random" special_effect="none" animation_effect="bounce" album_title="false" album_id="11"]